زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

مصارف زکات (قرآن)





مصارف زکات از جانب خداوند تعیین شده است. در این مقاله آیات مرتبط با مصارف زکات معرفی می‌شوند.


۱ - اولويّت در مصارف زكات‌



اهمّيّت بيشتر مصرف زکات در راه خدا و در جهت رفع مشكل راه‌ماندگان، نسبت به دو مورد قبل آن:
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ الْعامِلِينَ عَلَيْها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي الرِّقابِ وَ الْغارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ. تكرار «فى» در مورد «فى سبيل‌اللّه» و «ابن‌السّبیل» براى بيان اين است كه اين دو گروه، استحقاق بيشترى نسبت به «رقاب» و «غارمين» دارند.

۲ - تعيين مصارف زكات‌



تعيين مصارف زكات از جانب خدا، برخاسته از علم و حکمت او:
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ الْعامِلِينَ عَلَيْها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي الرِّقابِ وَ الْغارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ.

۳ - تغيير مصارف زكات‌



مجاز نبودن تغيير و تبديل مصارف زكات:
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ الْعامِلِينَ عَلَيْها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي الرِّقابِ وَ الْغارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ.

۴ - موارد مصارف زكات‌




۴.۱ - آزادى بردگان‌


آزادسازی بردگان، از موارد صرف صدقات واجب (زكات):
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ ... وَ فِي الرِّقابِ‌ ....

۴.۲ - ابن‌سبيل‌


كمك به در راه ماندگان، از موارد مصرف صدقات واجب (زكات):
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ ... وَ ابْنِ السَّبِيلِ‌ ....

۴.۳ - اداى بدهى‌


بدهكاران ناتوان از پرداخت بدهی خود، مستحقّ دريافت صدقه واجب (زكات):
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ ... وَ الْغارِمِينَ‌ ....

۴.۴ - راه خدا


راه خدا (جهاد يا هر كار خيرى)، از موارد مصرف صدقات واجب (زكات):
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ ... وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ... «فى سبيل‌اللّه» هر كار عامّ‌المنفعه‌اى است كه به سود اسلام و مسلمانان بوده، مصالح دين در سايه آن حفظ شود. از روشن‌ترين مصاديق آن جهاد در راه خدا است.

۴.۵ - عاملان زكات‌


كارگزاران و عاملان زكات، داراى سهمى از زكات:
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ ... وَ الْعامِلِينَ عَلَيْها ....

۴.۶ - فقيران‌


••• تأمين نيازمنديهاى مستمندان، از موارد مصرف صدقات واجب (زكات):
إِنْ تُبْدُوا الصَّدَقاتِ فَنِعِمَّا هِيَ وَ إِنْ تُخْفُوها وَ تُؤْتُوهَا الْفُقَراءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ‌ ... لِلْفُقَراءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ لا يَسْتَطِيعُونَ ضَرْباً فِي الْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِياءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسِيماهُمْ لا يَسْئَلُونَ النَّاسَ إِلْحافاً وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ. برخى «ان تبدوا الصّدقات» را مربوط به زکات واجب دانسته‌اند. گفتنى است كه جمله «للفقراء» بيان يكى از موارد مصرف انفاق ياد شده در آيه پيشين است.
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ ....

••• اولويّت تأمين زندگی فقيران و نيازمندان به وسيله زكات، نسبت به ساير مصارف:
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ ....

۴.۷ - مساكين‌


مساکین، مستحقّ دريافت سهمى از زكات:
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ‌ ....

۴.۸ - مؤلّفة قلوبهم‌


اختصاص سهمى از زكات و صدقات واجب، براى جذب افراد غير مسلمان و مؤلّفة قلوبهم:
إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ الْعامِلِينَ عَلَيْها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي الرِّقابِ وَ الْغارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ.

۵ - پانویس


 
۱. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    
۲. زمخشری، محمود بن عمر، الکشّاف، ج ۲، ص ۲۸۳.    
۳. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    
۴. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    
۵. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    
۶. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    
۷. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    
۸. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    
۹. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۹، ص ۳۱۱.    
۱۰. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۲۷۱.    
۱۲. بقره/سوره۲، آیه۲۷۳.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۶۶۲.    
۱۴. آلوسی، شهاب الدین، روح المعانی، ج ۲، ص ۴۳.    
۱۵. زحیلی، وهبه، التفسیر المنیر، ج ۳، ص ۶۶.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۶۶۶.    
۱۷. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    
۱۸. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    
۱۹. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    
۲۰. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    


۶ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۵، ص۲۷۹، برگرفته از مقاله «مصارف زکات».    


رده‌های این صفحه : زکات | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.